تربت شہر / Turbat City

 

  : تربت شہر 

تربت شہر مکران  ءِ  سرکاری  ءُ کاروباری بُنجاہ انت   ءُ  مستریں شہر انت ۔ایشاں چے ابید تربت یک یونین کونسلے ءُ  تھسیل ئے ھم نام انت ۔  
تربت شہرےاسل بُنگیج چمے جاہا ، تربت  ءِ میتگ ءَ   چے بیتگ۔
سال 2013  ءَ چے تربت  ءَ یک کاسمپوپولیٹَن شہر ءَئے ھیسیت گون انت۔ 

پیش ئے ھساب ءَ چے تربت شہر نوں باز مزن  ءُ دراج تِر بیتگ ۔ اے وھد ءَ  شہرے شا ءُ  لمب پیسرگیں ھدّاں چے دوُرگوستگ انت۔   

آسراتیانی ھساب ءَ  تربت، اے وھد ءَ  اے ھند ءِ  سرکاری،درسرکاری ھزمتانی ءُ کاروبار ءِ  مرکزانت  ءُ  بلکن یک ھدے  ءَ  داں گوادر  ءُ  پنجگورے مردماں ھم آسراتی پُجارینگ ءَ اِنت۔ شہری آسراتیانی تہا تربت ءِ  نہادی آنی بہر چہ درستاں چے گیشتر انت  مردم ادا پہ بازین زلورتانی سرجم کنگے ھاتر  ءَ کائینت ۔ منی ھیال ءَ گیشتر پہ سامان  ءُ وردنی ازبابے بہا گرگ ءَ  کائینت انت ۔ اے ریچ ءَ گمان است انت کہ شہرے رَوُک آوکانی تہا ھول سیل  ءِ  / یکپارگی بہاگِروکانی کَچ گیشتر اِنت۔
  چَرے زلورتاں چے ابید مردم واننگ و زاننگ ءُ جانسلامتی ئے سہلوتانی زُورگے ھاتر ءَ ھم رَو ءَ کن انت ۔ کیچ  ءِ  اےدیگر تھسیلاں چوکہ کورٹ نیست انت گُراں مردم اَرزی گُرزی  ءُ جیڑہانی گیشوارے ھاتر  ءَ  دیم پہ تربت کائینت انت ۔ درہائین مھکمہانی ءُ بینکانی بنکی دپتر ھم تربت ءَ ھنت مردم اے درگت  ءَ ھم وتی دپتری کارانی ھاتر  ءَ پہ وھد زلورت تربت کائینت  ءُ واتر کن اَنت ۔ چیشاں چے ابید سپری سہولت اے دیگر ھنداں باز کم انت ، اے درگت ءَ  دیم پہ اے دِگر شہراں سپربرجا دارگے ءُ نوکیں سپر بندات کنگے ھاتر ءَ ھم مردم تربت شہر ءِ ٹرانسپورٹانی آسراتیاں کارمرز کن انت۔   ءُ تربت شہرے بالی پٹ یکین انت کہ آ تربت شہرے تہا انت  کیچے دراہیں مردم پہ ھلیجی ملکاں  ءُ دیگر شہراں  پہ بالی گرابے سپرءَ ھمے بالی پٹ  ءَ کارمرز کنگ  ءَ ھنت۔ پہ اے زلورت ءَ ھم مردم تربت ءَ کائینت اِنت۔

ھمے ھساب ءَ بیچارے گرا گوادر  ءُ پنجگورے بازیں نادرہا کے آوانی گور ءَ کراچی ئے رَوَگے کنجاشک مہ بیت گراں کیچ  ءِ سہولتاں چے پائدگ چیست کن انت ۔ 

تربت  ءِ بازین جیڑہانی سر ءَ بائد میئے زانتکار  ءُ شہری ماملاتانی کواس گپ بیکن انت، وھد وھدے سر ءَ اے وڑیں زانت  ءُ سرپدی ئے مراگش ہیر بیکن انت کے جیڑہ چے وڑ کم کنگ بنت انت ،  ءُ شہرے آسراتی چوں ودائینگ بنت انت۔ پرچہ کے شہرے بار ءُ  بوجھ ءَ گیشتر رَوک آیوک ودین اَنت اِنت۔ اے رد ءَ اگداداراناں ابید چہ اے کاراں پگر جننگ لوٹیت ،اگاں بنکی آسراتی اے دیگر تھسیلاں ودائنگ بے بنت شہرے سر ءَ رَوا کنوکانی بار کم بیت انت ۔
  
مردمانی ھیال انت سہب ءَ چے گر داں 3 بج ءَ اے  وھد/time slot تربتے کاروباری سُروپرانی دستگٹ تریں بیل انت۔  اے وھد  ءَ ھندی آں چے گیش دوریں دمگانی مردم گیشترگندگ ءَ  کائینت انت ۔ یک اندازہ ءِ ئے رد ءَ کریب یک روچے 3 ہزار چے گر 4 ہزار مردم تھرتھریں زلورتانی سرجم کنگے ھاتر ءَ شہر ءَ پُترانت  ءُ شہری سہولتاں کارمرز کن انت۔ 

تربت شہر کدی ءَ چے وتی شہری
ھزمتاں دییگ ءَ انت، اے راج دپتر پٹ وپول لوٹیت انت ،داں کہ ما بیزانین تربت شہر چون رُدوم گپتگ چے وڑ روستگ  ءُ  مزن بیتگ ادے ایڑمنسٹریٹیو Set up چےوڑ بندات بیتگ ءُ چوں اے دیگر آسراتی ودان بیتگ انت، اے رد ءَ   ما گپ بے جنیں، میئے گیشترین گپ کوڑ ءُ  اندازہ( guesses) آنی بنیاد ءَ ہیر بنت انت۔ 
تربت شہرے کہ Urban Area انت اے 6 یونین کونسلانی زمینے سر ءَ انت اے کریب 300  ءَ  چے گِر 500 اسکوئر کیلومیٹر انت۔ 
اے وھد ءَ درہایں سرکاری مھکمہ جات اد ءَ وتی ھزمتاں دھگ ءَ انت ۔ بلے چیزے مھکمہانی کمی است انت ۔ چوکہ اد ءَ لیبر کورٹ  ءُ اکاونٹنٹ جنرل ءِ  آفس نیست انت گیشتر سرکاری ملازم پہ وتی سرکاری کاراں باز ھرچ کن انت  ءُ کوئیٹہ  ءَ  رَوانت۔ 

تربت شہر ءِ شہری آسراتی آنی سر ءَ  گپ بیبت  ءُ  بلے چیزے انچین کوہنین  شہری یاتگار  ءُ پجار انت آوانی سر ءَ  گپ مہ بیت انت گراں گپےتہا ہنناریی الم ودی بیت انت ۔ 
تربت شہر ے گپ بیبت  ءُ  کیچ  ءِ  چینال  ءِ   ءُ جوشے ھوٹل  ءِ  گپ مہ بیت انت گُشے گپ اوادگ انت۔ 
کیچ ءِ  چینال  ءِ بارہا منی ھاسین پٹ پول ءِ  نیست انت گیشتر گپ گمان  ءُ  اندازہانی سر ءَ  انت ۔ اے اسل  ءَ  کجام ٹک  ءَ  بیتگ ، کدی بیتگ  ءُ  چے چے آسراتی  ءِ  داتگ اے درہا شرین پٹ و پولیئے لوٹ ءَ کن انت ۔  
گیشتر مردمانی ھیال انت کہ اے میری ئے کلات  ءِ  نزیک گوراں بیتگ  ءُ  یک درچکے کہ ھندی پجار انت ئے ' چِنّال' ایشی چیر  پہ مردماں ساھگے  ءُ مساپرانی منزل ئے  بیتگ ۔ اے بابت  ءَ راج دپترے رد ءَ  یک مساپرے ئے زھم  ءِ ہیر کنگے بارہا  ءَ  گیشتر مردم سدّک انت کہ اے واکیہ ھکیکت ءَ بیتگ۔
کسہ اے وڑ انت کہ راہ گوزے / مساپرے وتی زھم  ءَ  چنال  ءِ  شاہ ءِ   ءَ ٹنگیت ءُ روت انت، (باریں آ مردم پہ بے ھیالی اے وڑ کنت یا پہ کزد، اے رد ءَ ھاسین سرپدی من ءَ نیست انت) ھیر آ مردم ہروھدے واتر کنت ,کیت پدا ھمے چنال  ءِ چیر ءَ گندیت کہ آئی ئے زھم ھما وڑ ءَ ھما جاہا ٹنگوک انت ۔  اے واکیہ اے گپ سدّکی  ءَ دنت کہ اے جاہے کارمرز کنوک گیشتر دور  ءَ چے رَووک  ءُ آوکین مساپر بیتگ انت ۔ چے ھد ءَ داں ھندے لس مہلوکاں کیچ ءِ  چِنال  ءِ  دیوان ءَ چے آسراتی گیپتگ من ءَ  اے لیٹریچر دست  نہ کپت انت ۔ اے رد ءَ  چیز  ءِ گپ گمانانی سر ءَ  ھم ہیر بیت کن انت ۔ پرزکن ایں چِنّال ءِ چَپ و چاگرد ءَ ھندی نہادی بیتگ انت یا نہ بیتگ انت بلے اے جاہ ءِ  چاروگُدار کنوک الم ھندیی  بیتگ انت۔ گراں ھندی مہلوک اے ساھگے واھند  ءُ ایشی علمی براں چے الم بہر مندھم بیتگ انت ۔ 
اے یک انسانی phenomenon کہ ہر وھدے ما جاہ  ءِ گوں کسی  ءَ  دوچار ورین گراں کمے دیر ءَ  پد ھال اھوال بندات کنین ۔ اگاں اے ساھگے نندونیاد کنوک ھندی  ءُ  راہ گوز بیتگ انت گراں اے جاہ ھال رسانی  ءِ  یک شریں بنجاہ ئےبیتگ ۔ ھال رسانی ئے بارہا باز مردمانی ھیال انت کہ سرپدی ئےشنگ کنگے بننکی انسٹرومنٹ انت ، گراں کیچ  ءِ  چینال آ وھد  ءِ  زانت  ءُ  سرپدی دھگے یک ادارہ  ءِ  بیتگ ۔ اے ریچ  ءَ گپ کم گیش بیت کن انت ۔ اے پڑ  یا اے ریچ ءَ گپ ءَ گیش دیم ءَ بُرت ھم کت نہ کنین، بلے اے گپ مننگی انت اے ھندے مردمانی لبز گیشترانت چہ اے دیگر ھند  ءُ دمگانی مردمانی آں چے ۔ اے ھمے گپے نیمگ ءَ  شون دنت کہ ادے مردمانی سوشل interaction گوں اے دیگر ھند و دمگانی مردمانی گوں بیتگ۔
دومی شہری یاتگار کہ ما اد ءَ آئیئے  زکر ءَ  بیکن ان آجوش ئے ھوٹل انت ۔ انچوکہ نام  ءَ  چے پدر انت کے اے یک چاہے ہوٹلے، / ٹی شاپ  ءِ  بیتگ ۔ بلے اگاں اے وھد ءَ  کسے ایشی اے یک وھدگیں  user ءِ است ءُ ھیات انت ،میئے جُستانی پسہا گراں آئی ئے مارشت  ءُ درشان مارا اے گپے شون  ءَ  دات کن انت کہ جوش ءِ  ھوٹل  ءِ  کرد پہ شہرے مردماں چی ئے بیتگ ۔ باز مردمانی ھیال انت کہ جوش   ءِ  ھوٹل  ءَ  مردماناں چاہ وچہر  ءَ  چے ابید یک سوشل space داتگ کہ آ ، دوست  ءُ یار بیل وتی ھال  ءُ  زندے جیڑہاں گوں یکے دومی  ءَ  درشان بیکن انت یکے دومی ئے ترجُبتاں چے بیسک انت  ءُ  یکے دومی  ءَ چاگردی کمک بید ینت ۔

انچوش گش انت کے تربت  ءِ  بنکی شہری نہادی یا بیگوشین کارکانہ یک وھدے کوشکلاتے تہا بیتگ انت ۔ بلے سرکاری انتزامی ءُ  اے دگر تھرین کمک و دپتری آسراتی آنی بندات اولی رند ءَ  چہ یک نائب تھسیل دار ءِ ئے دارگ  ءَ چےتربت ءَ ہیر کنَگ بیتگ ۔
اے ھما بُنُکی آسراتی بیتگ انت کے آ یک شہرے  ءَ انتزامی ھزمتانی بُن ھشتے تور ءَ کارگسانی شکل ءَ بوجگ بنت انت۔ آ کجام دھک بیتگ اے بابت ءَ  اسلیں وھد زاننگ نہ بیت ، بلے باز مردمانی گمان اِنت کے اے 50  ئے دھک بیتگ ۔ البت اے ردا گیشتر سدّکی است انت کہ بنداتی سرکاری ماڑی کوہنیں کلاتے نزیک گور ءَ بیتگ انت ۔
اے درگت  ءَ سرکاری کوہنیں مکانانی تہا شہر ءِ  دل ءَ  یک بلڑنگ  ءِ  است انت کہ کلب  ءِ  نام  ءَ  چے زاننگ بیت انت ۔ انگت گوں وتی ھمے نام  ءَ  چے توار بِرجننگ بیت انت ۔ بائد کیچ  ءِ  راج دپتر نبشتگ کنگ بیبت انت گرا آئی ئے بازین بہرانی تہا انتزامی راج دپتر بتور یک بہرے ھم مان کنگ بیبت انت ۔
شہرے گوست ءِ بارہا بوت بیبت ھاسین لیٹریچر است انت منی وڑین کم واننوکیئے دیم نہ گوستگ ۔ بوت بیبت کے منی گور ءَ  بازین جست است انت ۔ اے درہا آود ءَ  نبشتگ  ءُ  پہمیان بیبنت اِنت ۔
شہرے بندات چونہا چہ پاکستان  ءَ  پیسر انت، اد ءَ کیچ ءِ  چنال  ءِ است بییگ وت یک اشارہ ئے کہ شہری ماملات چہ دور ءَ چے بندات انت۔
   پنوُ اے کلاتے نزیک گوراں نہادیانی آسراتی بیتگ انت یا ناں اے جست دل ءَ کیت انت۔  یک وھدے کوشکلات  ءَ  نہادی  ءُ شہری آسراتی ھم بیتگ انت۔
بلے اے گوستے بارہا ما گیشتر سدّک ان کہ سرکاری آسراتی تربت  ءَ سرکاری تور ءَ  بندات انت ۔ البت کجام ٹک  ءَ  چےبنگیج بیتگ انت  ءُ  بنداتی نہادیانی تہا چے تھرین سامان بہا کنگ بیتگ اے گوستے ھال ہرکسی چماں چے چیر اَنت۔ بلے اگاں مہ پٹ لوٹ کنگےجہدے بیکن ان اے گوست باز کوہن نہ انت مار ءَ  اے رد ءَ باز مردم دست کپیت کہ ما آواں چے شہرے بابت ءَ  ءُ شہری آسراتیانی بابت ءَ  پولیت کنین۔
تربت شہرے رودم گوں وتی physical infrastructure  ءَ   پیشداریت کہ سرکار ے نیمگ ءَ   چے ابید شہر شہری زلورتانی گیش این لوٹانی پد ءَ  رودان  ءُ نہادی بُوجگ بوان بیتگ انت ۔ پرچہ کے کونین تربتے الاکہ باز تنک  ءُ  پیچ انت  ۔ یشانی اےمرچیگیں ھالت پیشداریت کہ ادا سرکارے منسوبہ  ءُ سرکارے دلگوشی گون نہ ھِنت گوں ۔  
شہرانی روُدُم  ءُ شہرانی داشت( sustainability )  ءِ ردا نوکیں سرپدی ایش انت کے ہر شہرے ءَ  بائد یک land use plan  ءِ بتور ریفرینس  ءَ بی بیت انت  ءُ اے کتاب اے گپے شون  ءَ  بیدنت انت کے شہر چوں مردمانی زلورتاں سرجم کنت ، آہی ئے رودم چون بیت انت۔ آئی اے زمین کجام انت کہ اود ءَ رہاشی ، سنتّی  ءُ  زرعی دیم رَوی چوں کنگ بیت انت ۔ اے درگت ھم من ءَ ھاسیں سرپدی نیست انت کہ تربت شہرے اے کاگد یا کتاب جوڑ انت یا ناں ۔ 

چیزے وھد پیسر تربت شہرے دگانی ھالت باز ھراب تراب ات اَنت،  دگ باز تنک ات انت ، آپ  ءَ شہر ءَ  چے ڑن کشگے نزام نہ بوہگے برابر بیتگ ۔ پٹ پات نہ بیتگ انت ، سیوریج لائن ھم نہ بوہگے ھساب ءَ  بیتگ ۔ بلے 2013 چہ دیم سرکارے شریں دلگوشی  ءَ چے شہرے ھالت ءِ  تہا باز بدلی اتک ۔ اے وھد  ءَ  شہرے بازیں دگ کے پیسر ءَ پروشتگ بیتگ  ءُ  تنک بیتگ انت نوں پراء کنگ بیتگ انت ۔ گیشتر دگانی پُٹپات اڑ کنگ بیتگ انت۔ شہرے drain ھم اڑ دییگ بییگ ءَ  انت ۔ درستاں چے نوکیں  بدلی ایش انت کے تربت شہرے دگانی کر رء سبزہ درچک جنگ بیتگ  ءُ بازیں جاہاں مانیومنٹ مک کنگ و چوکانی ھوبسورت کنگ  ءَ  چے تربت شہرے زیبائی ئے تہا باز گیشی ہتکگ ۔ بوت بیبیت اے ردے سائنسی کیل بے گش انت کہ شہر انفراسٹرکچر نوں یک شہرے شون ءَ دنتیں ۔ پرچہ کہ چِدوپیسرے کہ زمینی ھکیکت بیتگ انت ۔ آ یک نیم شہری چہر گیشتر  ءُ شہری چہر کم بیتگ ۔ 
بلے اگدہ دارانی کار چداں چے ہلاس نہ انت بلکن چمیداں چے بندات انت ۔ یک نیمگے واآبادی ئے بار گیش بیانیں انت  ءُ دومی نیمگ ءَ شہر ءَ نوں دو یونیورسٹی آنی گیشیں لوڑ ھم سر ءَ  کیت انت گراں شہرے رَوک آیوک نوں گیشتر بنت انت۔ 
دگنیائے  ءَ باز ھند  ءُ دھمگاں شہرانی بارہا کانسیپٹ بدل بیتگ انت ، مردم سمارٹ سٹی  ءُ  نوں Resilient City آنی گپ جنگ بیگا انت ۔ اے دراہیں ھیال  ءُ لیکہانی دیم  ءَ آرگے مستریں گرز ایش بیت کنت کہ شہرانی جوانی دائم برجا بیبت اے  وتی کارمرزکنوکاں اچبر مکن مہ کن انت ۔ شہرانی سر ءَ  آبادی گیش بییگ یک مزنین جیڑہے  ءُ دومی دیگر بازیں وجہ انت کہ آ شہرانی روانی ءَ  اوشتے آماچ کرت کن انت ۔ موسمانی بدلی ئے سبب ءَ چے توپانانی آیگ  ءُ دیگر ماملات، ٹیکنالوجی کہ شہرانی زلورت ءِ اگاں ایشانی سر ءَ ھورش بیبیت گراں اے ھم شہراں اوشتے اماچ کرت کن انت۔ اے رد ءِ سیاسی ، ماشی  ءِ چیست  ءُ ھیر  ھم ھور انت کے آ میئے شہراں گیشتر متاسر کرت کن انت ۔ 
اے رد ءَ میئے ھندی انوسٹراناں لوٹیت کہ چہ وت انچین کامگیج چیست بیکن انت کہ شہرے کڑی گوں انٹرنیٹ مہ سِدیت انت ۔  

میئے انجینیرنگے پڑے کواس  ءُ زانتکارانان لوٹیت کہ اھتجاجی  ءُ سیاسی موچیانی واست ءَ شہرے لینڑیوز پلانے تہا جاہ ہیر بیکن انت ۔ اے وھد ءَ تربت شہر  ءَ  اے جاہ زلورت است انت۔ 
شہرے زلورتانی پد ءَ میئے ادارہ  ءُ کارگسانی گور ءَ اے وڑین تریکیت ھم بیبنت کہ آ آوکے آبادی ءَ  چے وڑ گند انت ۔  ءُ اے رد ءَ بائد میئے دراہیں ادرہ کہ انجینیرنگ ءَ چے تالکدار انت آوانی یک فورمے بیبیت کہ آ اُد ءَ ھوری ءَ دیمرَوی منسوبہ جوڑ بیکن انت  ءُ روٹینے کار  ءُ پراجیکٹانی ایمپلیمنٹ کنگے وھد ءَ یکے دومی ءَ زانتکاری  ءُ اےدیگر وسائلانی مد ءَ یکے دومی  ءَ کمک بیکن انت ۔ 
شہرانی آییوکیں زلورتانی ماسگ چوں جننگ بیت ۔داں کہ مردم بیزان انت اے ردا کواس  ءُ  زانتکارانی ، ڑننی کنسلٹنٹانی کمک ھم زورگ بیت انت ۔ اے مرچی ھما وھد انت کہ دگنیائے گیشتریں گل وتی بازیں کاراں out source کن انت اِنت ۔ اگاں میئے مردمانی  ءُ ادارہانی گورا بازیں مہارت  ءُ  کواسی نیست ایشی واستہ مارا اچ پگر جننگے زلورت نہ انت پرچہ کہ انوگیں دگنیاہا تو وتی دپتر  یا گِس ءَ نیشت  ءُ  دگنیائے کجام بی کنسلٹنٹ  ءَ چے کمک زورت کنیے ، آئی ئے ھزمتاں بہا زورت کنیت ۔ 

شہرے ھلائنگے واستہ مردمانی رزاکارانہ ھُب ،واھگ یک مزنین کرد اد ءَ  کرت کنت انت ۔ گرا ادا شہری گل /انجمنانی یک بلاہیں کرد ءِ  بیت کنت اِنت پرچہ کہ شہرے رودم گوں زمین  ءَ  ءُ  زمینے سرے آسراتی آن جوڑیتگ  ءُ  میئے  ھندی سرکارے گور ءَ  / لوکل گورمنٹے گور ءَ زمین نہ بوہگے برابر انت ، اے ھکیکتے کہ زمین میئے پرائویٹ مردمانی ملکیت انت ۔ ایشاں اگاں ما شریں وڑی آ کارمرز کرت مکن ان گراں شہرے وت سریں رودگ دارگ نہ بیت انت ۔ شہری انجمنانی مزبوتی پہ دراہیں شہراں پکار انت بلے تربت شہر ءَ ایشی سکیں بلاہیں زلورتے ۔ اے وت انچیں بن گپے کہ ایشیے سر ءَ  میئے زانتکار  ءُ کواساناں سوچ بِچار کنگ لوٹیت ، ایشی ئےمزبوتی  ءَ چے یوک ءَ زمینے شریں کارمرز ممکن نہ بیت بلکن شہرے زلورتانی پد ءَ شہری آسراتیانی گیش کنگ  ءُ آوانی سر ءَ یک شریں کنٹرولنگے نزامے ھم اڑ دییگ بیت کنت اِنت۔ کانودے لٹّ ءَ چے مردمانی وتی رَزامندی شہرے ھلائنگ ءَ گہتر انت اے کار  ءَ ھم شہری انجمن شریں وڑے  ءَ کنائینت کرت کن انت ۔ 
تربت ءِ مزنین جیڑہانی تہا اے یک مزنین جیڑہ ءِ کہ میئے سرکارے زمینانی کمی اے سبب انت یا اے دلگوشے کمی انت کہ ما تنی وھدی طے نہ کرتگ کے کجام زمین میئے آوکیں آبادی جہمندی ئے واستہ انت کجام پہ شہرے کاروبار یا اے دیگر نہادی آنی میئے گور ءَ  چے پلان است۔ اے رد ءَ کاروباری زمین  ءُ جہمندی زمین چہ ابید مارا سَنتی  ءُ زرعی زمینے ھم زلورت است انت ۔ بائد لوکل گورنمنٹ / ھندی سرکار اے بابت پکر بیجنت اِنت کہ ایشانی گیشوار شہر ءَ پہ شریں گامگیجے دات کن انت اِنت ۔ اے وھد ءَ  اے دراہیں کار ھور تہوری ءَ بییگ ءَ  انت ۔  ءُ اے بابت  ءَ بی باز دلگوشی زلورت است انت کہ میئے زرعی زمین سک باز vulnerable انت  ءُ اے وھد ءَ یک مزنین ٹکرے جہمندی زمین ءَ بدل بیتگ  ءُ اے ریچ برجاء انت ۔ اے رد ءَ کانود اڑ دییگے زلورت است انت  ءُ شہری انجمنانی ھوری  ءَ زمین واھندانی کمک پکار بنت،انت کہ آ وتی زرعی زمین پہ رہاہشے ھاتر ءَ  بہا مکن انت ۔ پرچہ اے زمین پہ کاشاتکاری چہ درستاں مناسب تریں زمین انت پرچہ کہ اد ءَ میئے ھندے آپانی مستریں امبار موجود اِنت  ءُ اے زمین ئےاے تھرین پزوری دیگہ جاہاں نیست انت ۔ اگاں اے بابت زمینے کارمرز بوہگے سر ءَ گپ بیکن ان گراں ما دیست کنین کہ چیزے سالے تہا بازیین نوکیں آبادی جوڑ بیتگ انت ، یکے وا ایش کہ زمینے نِرک  ءُ نہاد سر ءَ سرکار ءَ اچ دست رس نیست انت ،  ءُ زمین بے ھساب گران کنگ بییگ ءَ  انت ، دومی ایش انت ہرچی کہ نوکیں آبادی است انت آوانی اچ کسمیں پلانے جوڑ نہ ھنت اے پہ انتزامی ماملاتاں جنجال جوڑ بیت کن انت ۔ اواے درگت سرکار وتی زوناں نہ گشینیت کہ اے زمین پہ چے ئے واستہ درآرگ  بیبت انت تنا وھد ءَ سرکار ھیال بیکنت زمینے جند ھلاس بیت کنت انت ۔

یک شرین شہرے چوں دارگ بیت انت اے گپ  ءَ یک سٹی پلاننرے چہ درستاں شرتر زانت کنت انت ۔ لہازہ میئے اے وڑیں اچ زانتکاری نیست انت البت میئے واھگ مارا اے گپے سکین ءَ دیینت کہ ما وتی ھیالانی ازہار ءَ  بیکن اِن ۔ دومی پٹ و پولکاری 
شہرانی sustain دارگ  ءُ پروشت  ءُ پروشانی سر ءَ وسائل ہیر کنگ بائد ھمک پروجیکٹے بہر بیبنت  ءُ  بائد اِگدادار بتور exit strategy چیزے انچیں فنڑانی بندوبست بیکن انت یا ہرسال بجٹے تہا پہ گوستگیں پراجیکٹانی واست ءَ نوکیں فنڑ ہیر بیکنائنت داں کہ انفراسٹریکچرانی ھوبسورتی  ءُ use اوشتے آماچ مہ بنت انت۔ 
اے کوشیستاں چے ابید شہری مردم ھم کُشیست بیکن انت کہ شہر ھلائنگے بنیادی کانودانی جوڑ کنگے سر ءَ  وتی دست  ءَ  مان بیکن انت ۔
سرکارے بازیں شریں کاراناں ساڑہاگے ربیت ما ہیر بیکن ان بلے ایشی ھمراہی میئے واستہ بتور شہری الم انت کے شہری ماملاتانی کَروجگے سر ءَ  ھاموش مہ بین ۔ اے رد ءَ  تربتے مہلوکانی شہری سینچ باز جوان انت ۔ پرچہ کے زوتیں گپے کے مردماں شہرے پٹپاتانی انکروچ کنگے سر ءَ  آواز چیست کرتگ اَت  ءُ  تالک داریں سرکاری گلانی اے رد ءَ امل کنگ بی پہ تربت شہر ءَ  شریں سوگاتے ۔ اے رد ءَ  زانت سرپدی ودائنگ تالک داریں سرکاری ادارہانی کار انت کے آ وھد وھد  ءِ  سر  ءَ  کانودانی مننگے سر ءَ سیمنار  ءُ زانت وسرپدی ودائنگے مراگش ہیر بیکن انت ۔ 
تربت شہرے جیڑہ  ءُ جنجال کے دلگوشی لوٹ انت ۔۔۔
شہرے پٹ پات جوڑ انت بلے شہرے تہی الاکہاں ایشانی سر ءَ گیشتر جاہاں دوکانانی سامان ہیر انت ۔  ءُ انگت شہر ءِ  بازیں کراسنگ ھما وڑ ءَ ٹریفک جامے جنجالانی تہا انت ۔ یک شہر ءِ ئے ھلائنگ درستین تالک داریں ادارہ گلانی ، کاروباری مردمانی  ءُ آوانی گلانی ،  ءُ لس مہلوک و وانِندہیں مردمانی یکپارگی زمہ واری انت کے وتی دست کمک  ءَ مان بیکن انت ۔   ءُ  اے گپ منگی انت کے مار ءَ شہرے ھلائنگے ھاتر ءَ  شریں پالیسانی زلورت بیت انت کہ ما وتی شہر ءَ  چون ھلائین ان  ءُ اے رد ءَ میئے بتور یوزر ، دکاندار ، انجمن  ءُ سرکاری او درسرکاری گلانی ھاس تور ءَ  زمہ واری بیت کہ ما اے رد ءَ  دلگوشی بیدین ۔ 
اے ریچ  ءَ  کہ میئے گپ برجاہ انت اگاں جیڑہ آں گوں زلورتاں ھور بیکن ان  ءُ بیچار ان گرءَ مار ءَ بازیں کمی انت کہ کندگ ءَ کائینت ۔ 
شہر  ءُ  شہرے مردمانی پسہ/ response چے بیت انت، ھاوند مہ کنت بلاہیں ھاسے بیکپیت اے رد ءَ  میئے گور ءَ  چے آسراتی زانت  ءُ سرپدی است انت ۔ اے تھریں بازیں انچیں زلورت انت کہ آ شہر ءَ توان دیینت انت۔ یک وھدے  provincial disaster management authority  ءَ  گوں یو این ڑی پی اے کمک ءَ چے اد ءَ کیچ  ءَ ڑسٹرکٹ ڑیزاسٹر مَنیجمِنٹ اتھارٹی اڑ داتگ ات اے منی ھیال ءَ  2009  ءِ سال ات ۔ 
اد ءَ  زکر کنگے زلورت ایش انت کہ اد ءَ اے تھریں سرکاری  ءُ درسرکاری کمک بیبنت تاں کہ آ مردمانی توان/capacity  ءَ  گیش بیکن انت کہ آ گوں ادارہانی ھوریی  ءَ  آپتانی دیمپانی  ءَ  چہ وت چون کرت کن انت ۔ انچوش گش انت کہ اولی رند ءَ بنگلادیش ءَ  ہار ھتکگ گراں بازین بیارنی ئے   ءُ  تباہی آورتگت ئے ،بلے دومی رند ءَ پیسریگیں وڑ ءَ نکسانے دات نہ کرتگ،  پرچہ کہ آواں مہلوکانی توان coping capacity گیش کرتگ کہ چے وڑ پسہ دات کن انتیں ۔اے رد ءَ  بائد مردمانی  ءُ تالک دارین ادارہانی Coping capacity ودائنگے ھاتر وھد وھدے سرا مراگش  ءُ ترجوبد کنگ بیبنت ۔ اے رد ءَ چے چے کنگ بیت انت ۔ سرکاری تالک دارین ادارہ بائد آ ، درائیں منسوبہ آنی سر ءَ دلگوشی بیدی انت ۔ 
اے رد ءَ تربت شہرے تہا باز انچین کاروبار انت کہ آ شہری protocol آنی ھلاپ ورزی انت ۔ چوکہ پیٹرول  ءُ اے دیگر تیلانی دکان کہ شہرے تہا کارکنگ  ءَ ھنت ۔ بائد ایشاناں پابند کنگ بیبیت کہ اے سائنسی اسولانی ھمگرنچی  ءَ وتی پیٹرولاں ڑمپ بیکن انت  ءُ  تیل دییگ واستہ مشین کارمرز بیکن انت ۔  ءُ اے رد ءَ بازیں پیٹرول پمپ است انت کہ سرکارے گور ءَ لائسن دارانت بلے آ اے زمین  ءَ پہ دیگر کار ءَ گیشتر کارمرز کنگ ءَ ھنت ۔  ءُ  اے زمین بتور پیٹرول پمپ ایشانی گور ءَ موجود انت بائد آ ایشی  ءَ  چے ھمے کار ءَ بیگرانت ۔  ءُ سرپدی بیگ لوٹیت کہ اگاں اے زمین کہ شہرے دل موجود اَنت اگاں دیگر کاروبارے  ءَ بدل کنگ بیبت گراں دومی زمینے دست کپگ باز مشکل انت ۔ 
شہرے تہا مزنین گاڑی آنی روگ آییگ بائد شہری دستگٹیں کلاکاں بند کنگ بیبیت انت ۔ 
دگانی پٹپات پہ مردمانی آسانی ئے واست ءَ  جوڑ کنگ بیتگ انت بائد دکاندار وتی دکانے ساماناں اُد ءَ ہیر مکن انت ۔ اے ھمک بہاگیروکے پرز انت کہ آ سامانیئے گرگ ءَ روت انت گرر ءَ ھما دکاندار  ءَ  گوشگوزار بیکنت کہ آ اے وڑ مہ کنت ۔ مردم وتی گِراکانی گپاں گیشتر زورانت ۔ 
شہرے تہا اشکین ءُ تریں کچرہانی جم کنگے بندوبست کنگے ھاتر ءَ مہلوکانی کمک پکار بنت انت اے رد ءَ لوکل گورنمنٹ زانت  ءُ سرپدی مہم ھلائنگے جہد بیکنت ۔ او شہر ءَ  وتی ڑمپنگ یارڑ  ءُ ریسائکل کنگے کارکانہانی زلورت است انت ۔ اے رد ءَ اے کُشیست کنگ بیبیت کہ اے شہرے اے وھد ءَ سکیں مزنیں زلورتے ، سٹی میر  ءَ  لوٹیت کہ سٹی لینڑ ھولڑنگے سر ءَ شریں کونود اڑ بیدنت ۔ ہرچی کہ رہاشی زمین انت  ءُ مھکمے سیٹلمنٹ  ءَ  آوانی الاٹمنٹ کرتگ ۔ نوں چدودیم اچ زمین پرائیویٹ واھند گری مننگ مہ بیت انت ۔ ابید چے ٹرانسپر ءَ ۔  ءُ مردماناں کڑن کنگ بیبیت انت کہ آ گش انت کہ آ زمینےواھند انت گراں چو سابت کن انتے کہ اے آواں بہا زورتگ ۔ اے یک سک مزنین کارے بلے شہرے وانندہیں مردماناں اے بابت  ءَ جیڑگ لوٹیت کہ زمین انساناں،بنُکی آسراتی دنت بلے اے سرکارے گور ءَ  نیست انت ۔ 
شہرے لیب وگوزی ئے جاہ سیل  ءُ سوادے ھاتر ءَ لسمہلوکانی واست ءَ پارک /بیگاہے چرگے باگ ھم کم انت بائد سرکار ایشانی ودئینگے سر ءَ دلگوشی بیدنتیں کہ مردم وتی بیگاہیے بیلاں گوں شریں وڑی آ بیگوازین انت۔ اے بائد انت ہرھند و دمگاں است بیبنت اِنت۔ 
اے درستیں ادرہانی موجودگی اے گون ءَ  شہر ءَ  یک انچیں شہری گل ئے زلورت است انت کہ ادارہ درستانی میانہ یک پہلے ئے کار ءَ  بیکنت انت ۔ شہرے کہ ہرچی تاجر ، ٹرانسپورٹرز، انوسٹر ، زمینے کاروبارا گوِں ھمگرنچیں مردمانی ءُ سرکاری مھکمہانی میان رابطہ کاری  ءُ  تمامیں شہرے اسٹیک ھولڑرزانی استِداد کار گیش کنگے جہد ءَ  بیکنت  ءُ  شہرے دیم روی شہری منسوبہانی سر ءَ  نگد کنگے کار ءَ  بیکنت انت ۔ جاہے کہ ادارہ  ءُ یا پرائیویٹ کمپنی اے شہری راہ بنداں پروش انت گراں اے شہری گل آواز چیست کنگ  ءَ اے دیگر مرردمانی ھوری ترگیبی مہم بے ھلائینیت داں کہ ماملات راست بیبنت انت ۔ اے ادارہ شہر ءَ  کمک کرت کنت کہ شہر دیما چون برگ بیت انت ۔  ءُ ادرہ  ءِ گور ءَ ہروھد ءَ شہری ماملاتانی چیست  ءُ ھیر  ءِ بابت وتی سائنسی رائے ، شور سلا بیبنت انت ۔ 
ھندی سرکار ءَ یا سٹی میر ءَ شہرے بابت  ءَ  باز جیڑگے زلورت است انت اے درگت درستاں چے پیسر سٹی اے لینڑ یوز پلاں اڑ دییائنگے جہد کنگ لوٹیت ۔ 
ھندی گلانی بن ھشت ہیر کنگے ھم جہد کنگ لوٹیت چوکہ تربت شہر مرچی دیم  ءَ  انت بلے اے درگت  ءَ سرکارے گور ءَ  اچ گل/ادارہ نیست انت کہ کاروبارانی لائسنس دییگ پیسر اے گپ تاییون ءَ بیکنت کہ اے ٹریڑ  ءَ نوں بس انت اے اے ٹریڑ انت کہ شہرے زلورت انت ایشیانی سرا نوکیں  ءُ موجودیں کاروباری مردماں ھوسلہ دییگ بیبیت انت ۔ اے کار ءَ شرتر انچین گل کرت کن انت کہ آوانی کاروبارے سر ءَ دست رس بیت انت ۔ چوکہ اے کار ءَ بازیں شہراں چیمبر آف کامرسانی گل کرت کن انت ۔ گراں شہر  ءَ  وتی اے گل بیبت  ءُ آئی ئے ھمگرنچی گوں کراچی شہرے چیمبرز آف کامرسے گون ءَ کنگ بیبت انت ۔ اے درگت مکرانے ستہا ھم یک انچین نیٹورک اڑدییگ بیت انت کہ تمامیں گل چوں مکرانے ستہا جوائنٹ وینچرز / ھور کار چون کرت کن انتیں ۔
اے وھد ءَ  شہرے سر ءَ  رَوُک آییوُکانی مزنیں لوڑے است انت ایشی  ءَ  چون کم کنگ بیبیت انت،اے درگت  ءَ  تمامیں تالک داریں مردم، گل  ءُ  انوسٹرزاناں جیڑگ لوٹیت کہ مردماناں اگاں ھمے آسراتی آوانی گِسا  ءُ نزیک ترین نہادی  ءِ  ءَ  بےرسیت گر ءَ  آپہ ارزانی ایشی  ءَ  زورانت جاہیئے کہ آ وھد  ءُ پیسہ ھرچ بیکن انت  ءُ تربت  ءَ بیاھنت ۔ اے ریچ ءَ باز کار ممکن انت ۔ بلے اے درگت  ءَ ڑسٹرکٹ کونسلے کرد اھم انت کہ آ کوشیست بیکن انت  ءُ  آ تمامیں ھسسہ داراں / اسٹیک ھولڑرزاں یک رندیئے سر ءَ  بیار انت  ءُ  آواں اے کارے واست ءَ تیار  ءُ رازی بیکن انت کہ آ کمک کن انت پہ دوریں جہمننداں کہ آواں آسراتی وتی ھنداں بےرس انت۔ 
اے مسال موجود انت پہ ما کہ تھسیل تمپے مردم وتی ٹرانسپورٹ  ءَ  چے کراچی  ءُ اے دگر دمگاں رَوَنت ۔ اے سہولت پہ بلیدہے تھسیل  ءِ مردمانی واستہ ھم آرگ بنت انت ۔ اے درگت مار  ءَ کشیست کنگ لوٹیت کہ گیشتر انچین شاہ دگ اڑ بیدین کہ چماہانی سر ءَ چا ماشہر ءَ چے دور تاب کرت بیکن اِن ۔ اے وش بھتی ءِ گُشے ئے کہ تھسیل تمپے مرردماں اے آسراتی یک ھدے داں گون انت کہ آواناں پہ کراچی  ءُ بندننی دمگاں اگاں روگ بیبیت انت گراں ڈی بلوچی والا این راہ آواناں شہر  ءَ چے تاب کنگے راہے دییگ ءَ انت ۔ اے درگت آبسرے نیمگ ءَ  ءُ شہرکے نیمگ ءَ اے وڑین شاہ دگ اڑ دییگ بیت کرُت کنت کہ  رَووک شہر  ءَ  چے دور تاب کرت بیکن انت اے وڑیں ھیالداری کنگ  ءَ چے ما شہرے لوڑ / بوجھاہا ءَ کم کرت کنین۔ 
رَووک  ءُ آییوک آنی گرزانی سر ءَ بائد میئے کواس پٹ وپول بیکنائن اَنت داں کہ آ وتی شور  ءُ سلاہاں ڑسٹرکٹ کونسل  ءَ دات بیکن انت کہ آ ھندی آسراتیانی گیش کنگے جہد ءَ بیکن اَنت پرچہ آوانی کارے دو شرین نپ بنت اِنت ، یکے وا ایش انت کہ دوریں ھندانی لسمہلوک آسودگ بنت  ءُ دومی تربت شہرے بارکم کنگ بیت انت ۔ بازیں سرکاری آسراتی آنی کمی  ءُ نہ بوہ آگے سبب  ءَ چے تربت شہر  ءَ رَووک باز انت ۔ اے رد ءَ جان سلامتی ئے گسانی بابت ، پبلک پرائیویٹ پارٹنرشپ  ءِ کمک ءَ چے آسراتی ری ایکٹیویٹ یا نوکیں آسراتی پچ کنگ بیت کنت اِنت ۔

What are important things we as change agent may take care!
In a normal sense we often get up with an idea to do something, that might be an impulse which, comes to us due to a need /adventurism and due to some issues we as activist / change agent wrap up our rope across our waste to do something, or some challenges of society motivate us to get up for contributing.

But in the NGO scene we often comes up with a pre set idea that has been emanated to some planner at a support organization or a donor wants to put some contribution into a thematic issue and may be our own thinkers are willing to do something in the field.

The idea is there to carry out the work, so how to act shrewdly so as the endeavors we put that may meet to success. We as NGO worker often get some pre-written text that is for our guidance so we may follow those whatever they say and instruct us.

Now lets assume we are ready , and we have accepted/agreed the idea, so now we are ready to sow the seed of change   let see we are now ready as social development activist / change agent or an NGO paid worker, so what shall we take care before going into the field.

Before going into the field: 
So lets make a list what shall we do in the field, for example that could be that we may list down those all the peers workers or organization or the institutes /entities those are already doing such nature  of job in our area or what does the internet/online sources or help is available. We must tap those all to get our well more strong and prepare our self to get in the field.
We may get the facts of that community what are its ground realities, I think we may know the support and the those which may be resilient, in short we may know those people which are supportive and help us in our work and also we may know those people who are unsporting , uncooperative and negative to the work we have designed to implement in the field.

What are the facts of the community, and how we gather the information and who is the first man/women who will support us in the field. the selection of our first spark plays a good role for us in the coming days.

The first contact person of the community:
It is very crucial and all the things will prove false or get successful those are dependent to the selection of the first person /contact. It is like a building a building or a road, so for the construction we often take care of the building base or sub base of the road. Engineer design a building according to the future need or the need of the building owner if he /she want to build multistory building so its necessary that may be started with a appropriate (what are the standards say)foundation.

So the person selection may be done with a good researching and verifying the searched from the others.


continue...........